Boekreview: Café Mogadishu – Robbert van Lanschot

De laatste jaren is er geen onderwerp wat ons land zo heeft verdeeld, waar iedereen een mening over heeft, waarover discussies bijna letterlijk worden uitgevochten en wat gebruikt wordt als focal point van verkiezingen. Integratie. Vergeet de opstelling van het Nederlands elftal, abortus- en euthanasiewetgeving en de jaarlijkse marteling als een inzending voor het Eurovisie Songfestival bepaald moet worden, integratie en het betwistte succes daarvan is het onderwerp wat polarisatie, onenigheid en soms regelrechte wanhoop in onze samenleving veroorzaakt. Toegegeven, de economische situatie is ook niet om over naar huis te schrijven, maar daarover zijn we het allemaal eens dat er wat moeten gebeuren, we willen enkel daar niet zelf voor betalen, zuinige Hollanders als we zijn.

Maar integratie dus. Geen man is er de laatste jaren zo goed in geslaagd om discussies daarover te voeden, om meningen op scherp te zetten, als Geert Wilders. Ik ben het persoonlijk niet eens met de standpunten van de heer Wilders, ik ben het ook zeker niet eens met de manier waarop hij de discussie voert, generaliseren en gebrek aan nuance zijn voor mij geen geldige discussiemethoden, maar hij doet wel iets goeds voor de discussie, hij is er in grote mate voor verantwoordelijk dat de discussie gevoerd wordt. Het wordt tijd dat die discussie echter eens tot een eind komt met een duidelijk beleid ten gevolge, want dat is het enige waar we nog niet in geslaagd zijn, het formuleren en handhaven van een degelijk, fatsoenlijk en rechtmatig beleid ten aanzien van het integratieprobleem. Al sinds wij gastarbeiders naar Nederland hebben gehaald om onze economie te helpen opbouwen zijn we bezig geweest met zwalken, we zijn er eigenlijk nooit echt in geslaagd om keuzes te maken om enerzijds de mensen die reeds in dit land wonen en werken onderdeel uit te laten maken van onze maatschappij, waarbij het ook zeker niet uitgesloten is dat we moeten accepteren dat de maatschappij zoals die nu is niet voldoet, en anderzijds duidelijke handhaafbare regels op te stellen aan de hand waarvan op korte termijn bepaald kan worden of immigranten wel of geen verblijfsvergunning krijgen.

In de media is de laatste jaren weinig ruimte voor genuanceerde meningen, simpelweg omdat die weinig nieuwswaarde bevatten, het is nog steeds zo dat de persoon die het hardst schreeuwt en het grootste aantal mensen tegen de schenen trapt voor de meeste verkoop zorgt. Dit is een van de redenen dat diplomaat Robbert van Lanschot ertoe dreef een boek te schrijven over het Nederland dat volgens wilders gebukt gaat onder een ‘tsunami van de Islam’, maar dan over de moslimgemeenschap, van de straatvegers in Haagse krachtwijken tot aan de Moskee in Schoonhoven, waar hij onderwerpen als de correcte kledingwijze voor buikdanseressen maar ook de interpretatie van de Koran besprekt. Hij beschrijft een wereld die voor niet-moslims, geboren en getogen in Nederland, zoals ikzelf, onbekend is. Hij noteert politiek incorrecte uitspraken van mensen op straat, verzoenende uitspraken van Imams en meningen van autochtonen die helemaal niet zo ontevreden zijn over het wonen tussen moslims.

De kracht van het boek is dat de schrijver geen standpunt in neemt, zijn enige doel is het beschrijven van de wereld die schuil gaat achter onze eigen angst voor het onbekende, het onbegrepene is misschien beter verwoord. Zijn wil om te leren, om te begrijpen, maakt het mogelijk dat hij op plaatsen binnen komt en met mensen praat waar wijzelf niet zomaar voor open staan. Door te luisteren en vragen te stellen die interesse herbergen is hij in staat om de lezer mee te nemen op zijn reis, vanuit onze eigen veilige leesstoel, zonder onszelf over te hoeven geven aan tradities en gebruiken die we om onbegrijpelijke redenen niet vertrouwen.

Bij het lezen van dit boek ben ik op momenten van de ene verbazing in de andere gerold terwijl op andere momenten een glimlach niet van mijn gezicht was. Robbert van Lanschot is er in geslaagd om een tipje van de sluier op te lichten en me een blik in de moskees, buurthuizen en krachtwijken te laten werpen en mij op die manier toch weer wat wijzer te maken, om mijn beeld van de moslimgemeenschap in Nederland bij te stellen. Ik heb niet ineens een oplossing voor het integratieprobleem voor ogen, ik bezit niet de wijsheid die nodig is om de moslimcultuur een integraal onderdeel te laten worden van onze Nederlandse cultuur. Maar ik heb nu wel meer begrip voor de situatie en het probleem. Persoonlijk denk ik dat het een enorme verbetering zou zijn voor de discussie als de mensen die de discussie voeren in zijn algemeenheid wat meer begrip zouden hebben. Misschien dat we dan dichter bij een goed beleid zijn.